Η ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

Η μοναχή Μαγδαληνή από τη γνωστή αδελφότητα του Έσσεξ γράφει στο σημαντικό βιβλίο της ''Συνομιλίες με παιδιά: μεταδίδοντας την πίστη'': «Για έναν ενήλικο χριστιανό ή συνομιλία με ένα παίδι είναι μία ευχάριστη εμπειρία αναζωογόνησης. Καινούργιο φως χύνεται σε όψεις της ζωής, που εϊτε θεωρούμε ως δεδομένες εϊτε αρνούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Οί καθημερινές χαρές και οι αβεβαιότητες ανακαλύπτονται εκ νέου. Μαθαίνουμε ποια στοιχεία από το προσωπικό οικοδόμημα της πίστης μας είναι χτισμένα πάνω στην πέτρα και ποια πάνω στην άμμο. "Οποιες πεποιθήσεις μας είναι άναφομοίωτες έρχονται στην επιφάνεια με όλες τους τΙς αδυναμίες» (σ. 14).

Με αλλά λόγια, το παίδι ανταποδίδει στον ενήλικο τη διδασκαλία και την αγωγή πού αυτός του προσφέρει. Τί τον μαθαίνει; Να παίρνει στα σοβαρά τη ζωή του, να αναθεωρεί διαρκώς τις απόψεις του, να είναι έντιμος με τον εαυτό του.

Το χαρακτηριστικό της «φρεσκάδας» του παιδικού βλέμματος ήλθε αυτομάτως στο νου μου όταν διάβασα το παρακάτω απόσπασμα στο περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας-Άμμοχώστου της Κύπρου. Σέ αυτό παρατίθεται απομαγνητοφωνημένη τηλεοπτική εκπομπή στην οποία συζητουν οι μητροπολϊτες Μόρφου Νεόφυτος και Κωνσταντίας-Άμμοχώστου Βασίλειος, οπότε ό πρώτος ανέφερε το ακόλουθο πραγματικό γεγονός.


Μία οικογένεια κατά τον εκκλησιασμό της ακούσε και κήρυγμα πού όμως διατυπώθηκε με θεατρινίστικο, ξηρό και αυστηρό τρόπο. Ό πατέρας απέφυγε να το σχολιάσει αλλά το παίδι του είπε: «Μα τί κήρυγμα ήταν αυτό πού έκανε ό παπάς σήμερα; Μας μίλησε για την αγάπη με τόσο άσχημο τρόπο. "Αν πάμε ξανά σ' αυτή την εκκλησία θα μας κάνει να μισήσουμε την αγάπη» (Πνευματική Διακονία, τ. 5-6, σ. 102).

Εκ στόματος νηπίων και ελαχίστων ακούγονται αλήθειες πού ίσως πολλοί μεγάλοι να δεσμεύονται από το να τις εκφέρουν! Άλλα πριν φθάσει στα χείλη ή αλήθεια έχει βιωθεί από την καρδιά και το μυαλό. Το παιδί, μη έχοντας ακόμη αναπτύξει ψυχολογικούς μηχανισμούς αύτολογοκρισίας, είναι πιο ελεύθερο από τους ενήλικες να βιώσει την αλήθεια και το ψέμα. Ειδικά δε όταν εισέλθει στην εφηβεία ή κριτική του μπορεί να γίνει καταλυτική και κοφτερή, μάλιστα δε για μίαν Εκκλησία σαν την σημερινή, πού έχει σε μεγάλο βαθμό συνθηκολογήσει με το ψέμα.

Προφανώς δεν μας αρέσει να το δεχτούμε ότι ο τομέας της εκκλησιαστικής ζωής που έχει σε μεγαλύτερο βαθμό αλλοιωθεί από το υπαρξιακό ψευδός είναι το κήρυγμα. Βεβαίως και ή ποιμαντική συμβουλευτική κατά την εξομολόγηση, και ή κατήχηση, και οί δημόσιες δηλώσεις και άλλες πτυχές της διακονίας μας είναι ευάλωτες στην διαστρέβλωση της υπαρξιακής μας αλήθειας. "Ομως το κήρυγμα κρατεί σταθερά τα πρωτεία. "Οπως έχουμε κατ' επανάληψιν σε αλλά άρθρα τονίσει, στο κήρυγμα συχνά εισχωρεί εϊτε μία ψευδής θεολογία εϊτε μία ψευδής εκφορά αληθούς θεολογίας. Στό παραπάνω παράδειγμα επρόκειτο για την δεύτερη περίπτωση.


"Εχοντας συνηθίσει να υποτιμούμε άλλοτε τη νοημοσύνη των ανθρώπων και άλλοτε τη συναισθηματική τους επίγνωση, γίνεται ακόμη πιο δύσκολο να μην υποτιμήσουμε τα παιδιά. Γενικά ό,τι συνδέεται με το παίδι έχει λάβει για τον περισσότερο κόσμο, αυτονόητα και αντανακλαστικά, τον χαρακτηρισμό του εύκολου, ενώ δεν έπρεπε να είναι έτσι. Πράγματι, οί συγγραφείς παιδικών βιβλίων μας λένε πώς το γράψιμο τους είναι μία αρκετά δύσκολη υπόθεση. Και ή μόνιμη κακοδαιμονία των σχολικών βιβλίων το επιβεβαιώνει. Σά να μην είναι δηλαδή καθόλου απλή υπόθεση το να επικοινωνήσει γνήσια ό ενήλικος με το παιδί, όπως άλλωστε μαρτυρεί και ή συχνότατη απουσία ψυχικής επαφής μέσα στις οικογένειες.

Συζητώ με γονείς και μου διηγούνται το ακόλουθο περιστατικό. Ό γιος τους, μαθητής στην αρχή μόλις της δευτέρας δημοτικού, επιστρέφει στο σπίτι και τους λέγει: «Ή δασκάλα αύτη μόνο να μάθουμε θέλει, δε νοιάζεται για μας όπως ή περσινή»! Το επτάχρονο παιδί ήταν ικανό να άντιληφθή τη διαφορά μεταξύ διανοητικού παραγεμίσματος και προσωπικού ενδιαφέροντος, ανάμεσα στην ξηρή γνωστική διαδικασία και στην υπαρξιακή επαφή! Γιατί λοιπόν να μην διακρίνει αυτές τις διαφορές και, στη συμπεριφορά ημών των κληρικών; Γιατί π.χ. να μην εντοπίσει την αδιαφορία του ιερέα νεότητας γύρω από το κατηχητικό του; Τί το εμποδίζει να αισθανθεί ότι ό λειτουργός που κηρύττει το κάνει από υποχρέωση και όχι από γνήσιο ενδιαφέρον για τους πιστούς;


Πολλές φορές δεν αντιλαμβανόμαστε την «πλαστότητά» μας επειδή το κοινό μας υποφέρει από το ίδιο νόσημα. Και συχνά το έχουμε επιλέξει ή διαμορφώσει εμείς οί ίδιοι. Και όμως, τα «βολικά» ακροατήρια χρησιμεύουν μόνο για να αυξάνουν την αύτοεκτίμησή μας. Ανθρώπινη ανάγκη οπωσδήποτε, άλλα όχι αρκετή. Τα «δύσκολα», αντιρρητικά, απαιτητικά ακροατήρια είναι εκείνα πού μας ωριμάζουν. "Οπως άλλωστε συμβαίνει και με τα φυσικά μας παιδιά. Έ, λοιπόν,τα παιδιά και οί έφηβοι ανήκουν στο δύσκολο κοινό, αλλά ευεργετικό για την ψυχολογική και πνευματική μας ωρίμανση.

Στόν επίλογο της ή αδελφή Μαγδαληνή γράφει: «Θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου προς δλα τα παιδιά, τα όποια, καθώς μου φέρονταν ως πραγματικό πρόσωπο, διέλυσαν σε μεγάλο βαθμό τον παιδαγωγικό μου στόμφο, περισσότερες φορές άπ' όσο τολμώ να ομολογήσω» (σ. 476-477). Να συμπληρώσω λοιπόν κι εγώ συμπερασματικά, ότι βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση όσοι κληρικοί διατηρούν ποιμαντική επαφή με παιδιά και εφήβους.

πρωτ.Βασιλείου Θερμού

περιοδικό ''Εφημέριος'',έτος 59-τ.6