Η ΥΠΟΜΟΝΗ

.

Ή υπομονή δεν είναι μια απόμερη αποθήκη μέσα στην οποία στοιβάζεται καθετί πού δυσκολεύει και παραμένει εκεί μέχρι να ξεχασθεί, αλλά αντιστοιχεί στη μαγική διεργασία της αλκοολικής ζύμωσης, στα υπόγεια κελάρια, πού μεταμορφώνει το μούστο οέ κρασί.

Επομένως ή υπομονή δε σημαίνει τη μη αντίδραση, αλλά την επεξεργασμένη στάση που αποφεύγει την παρορμητική αυθόρμητη αντίδραση. Δεν οδηγεί στη θυματοποίηση από τις άδικες συμπεριφορές των άλλων, αλλά επιζητά να καταστεί ό δημιουργός ενός λειτουργικού τρόπου σχετίζεσθαι.
Ή διαστρεβλωτική αντίληψη περί υπομονής δεν άφορα κάποια επουσιώδη κεφάλαια της φιλοσοφίας ή της θεολογίας, με τα οποία ασχολούνται κάποιοι ειδικοί, αλλά διαβρώνει επικίνδυνα την καθημερινή ζωή.


 Ως παράδειγμα, ή σύζυγος πού προσέρχεται σε ένα πνευματικό σύμβουλο καί αναφέρεται στη βιαιότητα ή στην έλλειψη αγάπης εκ μέρους του συντρόφου της. Ακούγοντας την προτροπή «υπομονή», αισθάνεται αφενός μεν δικαιωμένη, ως προς το ότι της αναγνωρίστηκε το φταίξιμο του συζύγου της καί αφετέρου αδικημένη ως προς το ότι θα πρέπει να συνεχίσει να τον ανέχεται. Μια τέτοια αντίληψη θα την οδηγήσει στο να ξεσπάσει κάποια στιγμή, αφού καί «ή υπομονή έχει τα όρια της». Νιώθοντας εξάλλου το σύντροφο της ως τύραννο, τον ωθεί να της συμπεριφέρεται με τον τρόπο πού την δυσαρεστεί.

Στήν περίπτωση αυτή, ή υπομονή θα ήταν πραγματικά ή αναλογούσα στάση καθώς θα σήμαινε: «Μη βιάζεσαι να θεωρήσεις ότι ή κατάσταση είναι όπως την αντιλαμβάνεσαι με την πρώτη ματιά. Αναζήτησε τη δική σου συμμετοχή: Στίς έπιλογές σου.Στους όρους με τους οποίους σχετίζεσαι.Στη σταθερότητα της σχέσης σου.Στη δική σου συμπεριφορά που δρα σαν εκλυτικό αίτιο».

Ανάλογο παράδειγμα στις σχέσεις γονιών-παιδιών. Οι γονείς πού θα ακούσουν την προτροπή να δείξουν υπομονή στη συμπεριφορά του έφηβου παιδιοϋ τους, κινδυνεύουν να συμπεράνουν ότι όντως το παιδί τους έχει το πρόβλημα καί αυτοί απλώς πρέπει να το «υπομένουν». Τότε όμως δε θα κατανοήσουν ότι ή θεωρούμενη από αυτούς ως προβληματική συμπεριφορά του παιδιού τους μπορεί να είναι ή φυσιολογική αναμενόμενη ανάπτυξη της δικής του προσωπικότητας. Δε θα κατανοήσουν ότι ή δυσλειτουργική στάση του παιδιού μπορεί να αποτελεί το εξαγόμενο των δυσλειτουργικών οικογενειακών σχέσεων. Ή διαστρεβλωτική αντίληψη της υπομονής θα ενισχύσει τη λανθασμένη συμπεριφορά των γονιών, θα οδηγήσει με τα συνεχή παράπονα, τη γκρίνια, τις επικρίσεις καί τίς τιμωρίες στην επιδείνωση της όποιας δυσλειτουργικής συμπεριφοράς του παιδιού.

Ή υπομονή όμως θα μπορούσε πραγματικά να είναι ή προτεινόμενη θεραπεία, αν αυτό σήμαινε την ώριμη επεξεργασία καί κατανόηση της συμπεριφοράς του παιδιού εκ μέρους των γονιών. Ή υπομονή εν προκειμένω δε θα εκφραζόταν με βλέμματα πόνου, απογοήτευσης καί κατηγορίας, αλλά με βλέμμα πού περιβάλλει με εμπιστοσύνη, φροντίδα, τρυφερότητα, σταθερότητα καί αυθεντική ελπίδα. Ή υπομονή δε θα ήταν μια πληγωμένη έγκαρτέρηση, αλλά μια ευκαιρία ανίχνευσης της προσωπικής πορείας των γονιών καί της γνησιότητας της πίστης τους. Μια αυθεντική αντίληψη της όποιας αποτυχίας θα μπορούσε να οδηγήσει στην έμπρακτη αναζήτηση νέων προσωπικών στόχων καί νέων λειτουργικών οικογενειακών σχέσεων.

Υπάρχουν καί εκείνες οι σκληρές καταστάσεις της απώλειας αγαπημένου προσώπου. Ή παρότρυνση για άσκηση της υπομονής δύναται, ανάλογα με τον τρόπο πού παρέχεται, να αποτελεί βάλσαμο ή κακοποίηση. Δηλαδή έκπηγάζοντας από την αδυναμία ουσιαστικής συμμετοχής στο πένθος του άλλου, οδηγείται στην αποστασιοποιημένη θέση πού εκφέρεται με την κοινότυπη έκφραση: «Υπομονή»! Ως αποτέλεσμα, τα συναισθήματα άρνησης, λύπης καί οργής πού ενυπάρχουν στο φυσιολογικό πένθος, να γιγαντώνονται καί ό θυμός θα κατευθυνθεί σ' αυτόν πού ψευδώς συμπαραστέκεται ή στο Θεό πού στέλνει το θάνατο.

Ή παρότρυνση για υπομονή, μέσα στα πλαίσια μιας έμπρακτης συμπαράστασης, μπορεί να αποτελεί καί τη μόνη γνήσια έκφραση συμμετοχής στο πένθος. Μπορεί να σημαίνει την αποδοχή των όποιων αρνητικών συναισθημάτων του πενθοϋντος. Την αναγνώριση της αδυναμίας σε μια ολοκληρωτική συμπαράσταση, πού θα οδηγούσε στην εξαφάνιση του πόνου. Το συγκλονισμό από την παρουσία του θανάτου. Ή υπομονή στο πένθος είναι ή δυνατότητα πού ενυπάρχει πέρα από το δικαιολογημένο πόνο καί τη δικαιολογημένη θλίψη. Είναι ό χώρος πού επιτρέπει την κατανόηση του μυστηρίου της

Δ.Καραγιάννη-Παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής

περιοδικό΄΄Πειραική Εκκλησία΄΄