Λέγεται ότι «ό πολιτισμός άρχισε στον κόσμο όταν πρωτοχαμογέλασε ό άνθρωπος». Όχι όταν γέλασε, γιατί το γέλιο διαφέρει από το χαμόγελο. Το γέλιο έχει διαφορετικές αίτιες. Γελά ό καλόκαρδος και ό καλωσυνάτος, γελά και ό κακός, για πράγματα και γεγονότα ευχάριστα ή και δυσάρεστα».
Το χαμόγελο είναι κάτι υψηλότερο από το γέλιο, κάτι άβρότερο, κάτι εύγενικότερο, κάτι λεπτότερο και πνευματικότερο. Είναι καρπός της καλωσύνης, της αρμονίας και της γαλήνης του εσωτερικού πνευματικού κόσμου του ανθρώπου. Είναι ακόμη μια προσφορά αγάπης και πραότητας στο γύρω κόσμο πού μας περιβάλλει.
Όταν τα χείλη μας είναι μισάνοικτα και το πρόσωπο μας διαστέλλεται, τα μάτια μας χωρίς να το καταλάβουμε, αλλάζουν. Παίρνουν αμέσως το νόημα και τη οημασία του χαμόγελου πού ανθίζει στο στόμα μας. Γίνονται φωτεινά, σπινθηροβόλα, εκφραστικά. Ζωγραφίζεται μέσα τους ένας κόσμος όμορφος, ιδανικός.
Το χαμόγελο είναι ή ταυτότητα της καρδιάς. Καί όταν το χαμόγελο είναι πνευματικό, γίνεται μία σπουδαία δύναμη πολιτισμού οτόν κόσμο αυτό, σύνδεσμος των ανθρώπων και αποκάλυψη του ενός στον άλλο.
Ένα απροσποίητο, φωτεινό, πλατύ, εκφραστικό χαμόγελο, μας συμφιλιώνει με όλα γύρω μας καί μας προετοιμάζει να αγαπήσουμε, όλα τα ζηλευτά πράγματα του κόσμου τούτου, τη φιλία, τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη. Ποτέ όμως δεν μπορεί να μας ενθουσιάσει καί να μας σαγηνεύσει ένας σκυθρωπός καί συνοφρυωμένος άνθρωπος. Μπορεί να τον σεβώμεθα καί να τον εκτιμούμε για τον ακέραιο χαρακτήρα του, για την εργατικότητα του καί για πολλά άλλα προσόντα, αλλά ποτέ δεν θα τον αισθανθούμε να έχει μια ξέχωρη θέση στην καρδιά μας, να μπαίνει μέσα στη ζωή μας καί να την αλλοιώνει, να γίνεται απαραίτητος στην πορεία του εσωτερικού μας κόσμου.
Υπάρχουν όμως καί άσχημα χαμόγελα. Υπάρχουν χαμόγελα ειρωνικά πού προκαλούν αηδία καί κρύβουν πολλά υπονοούμενα. Υπάρχουν χαμόγελα χαιρεκακίας, χαμόγελα πονηρίας, χαμόγελα προσβλητικά, χαμόγελα προσποιητά. Όλα αυτά τα χαμόγελα κρύβουν πίσω τους την εσωτερική ακαθαρσία του ανθρώπου, γιατί το χαμόγελο δεν εκδηλώνει μόνον το χαρακτήρα του ανθρώπου, αλλά φανερώνει καί τη διάθεση καί τις εσωτερικές σκέψεις πού τον κατέχουν τη στιγμή πού χαμογελά.
΄Αν θελήσει κανείς να γνωρίσει τις ανθρώπινες φυσιογνωμίες, μπορεί θαυμάσια να το επιτύχει από το χαμόγελο τους. Έτσι πίσω από χαμόγελο διακρίνει τον πονηρό, τον απλό, τον είρωνα, τον ειλικρινή, τον επιπόλαιο, το συνετό, το χαιρέκακο, τον καλοκάγαθο, τον ύπουλο, τον αφελή, το ματαιόδοξο, τον έντιμο. Ό άνθρωπος πολλές φορές αγωνίζεται να προσποιηθεί, το χαμόγελο του όμως τον διαψεύδει, γιατί έκείνο μαρτυρεί την αλήθεια.
Ένα προσποιητό καί ανέκφραστο χαμόγελο μας μεταδίδει μια παγωνιά στην καρδιά καί μας κόβει το θάρρος για συνεργασία καί εμπιστοσύνη. Μας βάζει σε καλούπια καί δημιουργεί στην ψυχή μας άγχος καί αμφιβολία. Μας ραγίζει δεσμούς μακροχρόνιους καί μας αναγκάζει να περιμανδρωθούμε στον εαυτό μας.
Υπάρχουν άνθρωποι πού πιστεύουν καί ομολογούν πώς εκείνοι πού χαμογελούν είναι όλιγώτερο σοβαροί από τους συνοφριωμένους. Μα σοβαρός δεν είναι εκείνος πού δεν χαμογελά, αλλά εκείνος πού σοβαρά αντιμετωπίζει τη ζωή καί τα προβλήματα της.
Είναι βέβαια αλήθεια πώς στην ορθόδοξη αγιογραφία μας δεν εμφανίζεται ό Χριστός μας, οι άγγελοι καί οι άγιοι να χαμογελούν. Εδώ όμως παρουσιάζεται ή σοβαρότητα καί γλυκύτητα του θείου καί επομένως εξυπηρετείται άλλος σκοπός.
Καί όμως πρέπει να πιστεύουμε, ότι ό καλός Θεός τότε μόνον ευχαριστείται καί χαίρεται, όταν με καλωσύνη καί αγαθότητα χαμογελούμε στους αδελφούς μας καί όταν ακόμη παιδικά χαμογελούμε καί σ' Αυτόν. Το χαμόγελο δεν κουράζει ούτε βλάπτει, αντιθέτως ξεκουράζει καί χαροποιεί. Μια οικογένεια καί μια κοινωνία πού οί άνθρωποι της έπαψαν να χαμογελούν, είναι δυστυχισμένη καί άρρωστη.
Ό κόσμος της εποχής μας καί ιδιαίτερα πολλοί από τους νέους μας, είναι καί στο χαμόγελο τους παράδοξοι. Ή νέα γενεά πού αγωνίζεται να ανεβεί καί να προκόψει με τα άφθονα μέσα πού διαθέτει σήμερα ή ζωή, δυστυχώς δεν ξέρει να χαμογελά.
Συνήθως παρουσιάζει ένα άψυχο καί ανέκφραστο πρόσωπο πού φέρνει ανατριχίλα. Ή μπορεί να χρησιμοποιεί «το χαμόγελο της έτικέττας». Αυτό όμως δεν είναι χαμόγελο αλλά παραποίηση του πραγματικού. Κάτω από αυτό το χαμόγελο, κρύβεται πολλές φορές ένα πρόσωπο δυστυχισμένο, μια μορφή σακατεμένη από την πίκρα καί την απόγνωση πού φορεί ένα χαμόγελο, για να κρυφτεί καί να ζήοει μοναχή τη θλίψη της. Καί έτσι ψευτίζει το μέγα δώρο του χαμόγελου.
Καί 'μείς κουρασμένοι από το φόρτο της αγωνίας, του άγχους καί της βιοτικής μέριμνας, αναζητούμε καί γυρεύουμε το γνήσιο, το ειλικρινές, το πηγαίο, το αυθόρμητο, το πλατύ καλοσυνάτο χαμόγελο. Γιατί αυτό είναι μια δύναμη γλυκύτητας καί ακτινοβολίας πού ευεργετεί διαρκώς. Αυτό το χαμόγελο έχει τη χάρη καί την ομορφιά της πρωινής δροσοσταλίδας. Καί είναι τότε μόνον όμορφο καί εκφραστικό, Οταν χαμογελά πρώτα ή καρδιά ή γεμάτη καλωσύνη καί αγάπη.
"Ενα χαμόγελο καλωσυνάτο έχει τη δύναμη να παρηγορήσει τον πονεμένο, τον άρρωστο, το δοκιμασμένο, τον έγκαταλελειμένο, τον περιφρονημένο. Είναι το βάλσαμο πού σταλάζει γαλήνη καί ηρεμία καί μαλακώνει ακόμη καί την πιο σκληρή ανθρώπινη καρδιά.
Είναι γνώρισμα του δυνατού ανθρώπου, να χαμογελά γλυκά, απλά, απαλά, όχι μόνον όταν χαίρεται αλλά καί όταν πονά καί δοκιμάζεται. Καί ϊσως αυτό το πονεμένο, ευγενικό χαμόγελο, να εϊναι το πιο εκφραστικό καί περισσότερον περιεκτικό άπ' όλα τ' άλλα. Γιατί αυτό είναι το χαμόγελο της ψυχικής ωριμότητας
Το χαμόγελο είναι κάτι υψηλότερο από το γέλιο, κάτι άβρότερο, κάτι εύγενικότερο, κάτι λεπτότερο και πνευματικότερο. Είναι καρπός της καλωσύνης, της αρμονίας και της γαλήνης του εσωτερικού πνευματικού κόσμου του ανθρώπου. Είναι ακόμη μια προσφορά αγάπης και πραότητας στο γύρω κόσμο πού μας περιβάλλει.
Όταν τα χείλη μας είναι μισάνοικτα και το πρόσωπο μας διαστέλλεται, τα μάτια μας χωρίς να το καταλάβουμε, αλλάζουν. Παίρνουν αμέσως το νόημα και τη οημασία του χαμόγελου πού ανθίζει στο στόμα μας. Γίνονται φωτεινά, σπινθηροβόλα, εκφραστικά. Ζωγραφίζεται μέσα τους ένας κόσμος όμορφος, ιδανικός.
Το χαμόγελο είναι ή ταυτότητα της καρδιάς. Καί όταν το χαμόγελο είναι πνευματικό, γίνεται μία σπουδαία δύναμη πολιτισμού οτόν κόσμο αυτό, σύνδεσμος των ανθρώπων και αποκάλυψη του ενός στον άλλο.
Ένα απροσποίητο, φωτεινό, πλατύ, εκφραστικό χαμόγελο, μας συμφιλιώνει με όλα γύρω μας καί μας προετοιμάζει να αγαπήσουμε, όλα τα ζηλευτά πράγματα του κόσμου τούτου, τη φιλία, τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη. Ποτέ όμως δεν μπορεί να μας ενθουσιάσει καί να μας σαγηνεύσει ένας σκυθρωπός καί συνοφρυωμένος άνθρωπος. Μπορεί να τον σεβώμεθα καί να τον εκτιμούμε για τον ακέραιο χαρακτήρα του, για την εργατικότητα του καί για πολλά άλλα προσόντα, αλλά ποτέ δεν θα τον αισθανθούμε να έχει μια ξέχωρη θέση στην καρδιά μας, να μπαίνει μέσα στη ζωή μας καί να την αλλοιώνει, να γίνεται απαραίτητος στην πορεία του εσωτερικού μας κόσμου.
Υπάρχουν όμως καί άσχημα χαμόγελα. Υπάρχουν χαμόγελα ειρωνικά πού προκαλούν αηδία καί κρύβουν πολλά υπονοούμενα. Υπάρχουν χαμόγελα χαιρεκακίας, χαμόγελα πονηρίας, χαμόγελα προσβλητικά, χαμόγελα προσποιητά. Όλα αυτά τα χαμόγελα κρύβουν πίσω τους την εσωτερική ακαθαρσία του ανθρώπου, γιατί το χαμόγελο δεν εκδηλώνει μόνον το χαρακτήρα του ανθρώπου, αλλά φανερώνει καί τη διάθεση καί τις εσωτερικές σκέψεις πού τον κατέχουν τη στιγμή πού χαμογελά.
΄Αν θελήσει κανείς να γνωρίσει τις ανθρώπινες φυσιογνωμίες, μπορεί θαυμάσια να το επιτύχει από το χαμόγελο τους. Έτσι πίσω από χαμόγελο διακρίνει τον πονηρό, τον απλό, τον είρωνα, τον ειλικρινή, τον επιπόλαιο, το συνετό, το χαιρέκακο, τον καλοκάγαθο, τον ύπουλο, τον αφελή, το ματαιόδοξο, τον έντιμο. Ό άνθρωπος πολλές φορές αγωνίζεται να προσποιηθεί, το χαμόγελο του όμως τον διαψεύδει, γιατί έκείνο μαρτυρεί την αλήθεια.
Ένα προσποιητό καί ανέκφραστο χαμόγελο μας μεταδίδει μια παγωνιά στην καρδιά καί μας κόβει το θάρρος για συνεργασία καί εμπιστοσύνη. Μας βάζει σε καλούπια καί δημιουργεί στην ψυχή μας άγχος καί αμφιβολία. Μας ραγίζει δεσμούς μακροχρόνιους καί μας αναγκάζει να περιμανδρωθούμε στον εαυτό μας.
Υπάρχουν άνθρωποι πού πιστεύουν καί ομολογούν πώς εκείνοι πού χαμογελούν είναι όλιγώτερο σοβαροί από τους συνοφριωμένους. Μα σοβαρός δεν είναι εκείνος πού δεν χαμογελά, αλλά εκείνος πού σοβαρά αντιμετωπίζει τη ζωή καί τα προβλήματα της.
Είναι βέβαια αλήθεια πώς στην ορθόδοξη αγιογραφία μας δεν εμφανίζεται ό Χριστός μας, οι άγγελοι καί οι άγιοι να χαμογελούν. Εδώ όμως παρουσιάζεται ή σοβαρότητα καί γλυκύτητα του θείου καί επομένως εξυπηρετείται άλλος σκοπός.
Καί όμως πρέπει να πιστεύουμε, ότι ό καλός Θεός τότε μόνον ευχαριστείται καί χαίρεται, όταν με καλωσύνη καί αγαθότητα χαμογελούμε στους αδελφούς μας καί όταν ακόμη παιδικά χαμογελούμε καί σ' Αυτόν. Το χαμόγελο δεν κουράζει ούτε βλάπτει, αντιθέτως ξεκουράζει καί χαροποιεί. Μια οικογένεια καί μια κοινωνία πού οί άνθρωποι της έπαψαν να χαμογελούν, είναι δυστυχισμένη καί άρρωστη.
Συνήθως παρουσιάζει ένα άψυχο καί ανέκφραστο πρόσωπο πού φέρνει ανατριχίλα. Ή μπορεί να χρησιμοποιεί «το χαμόγελο της έτικέττας». Αυτό όμως δεν είναι χαμόγελο αλλά παραποίηση του πραγματικού. Κάτω από αυτό το χαμόγελο, κρύβεται πολλές φορές ένα πρόσωπο δυστυχισμένο, μια μορφή σακατεμένη από την πίκρα καί την απόγνωση πού φορεί ένα χαμόγελο, για να κρυφτεί καί να ζήοει μοναχή τη θλίψη της. Καί έτσι ψευτίζει το μέγα δώρο του χαμόγελου.
Καί 'μείς κουρασμένοι από το φόρτο της αγωνίας, του άγχους καί της βιοτικής μέριμνας, αναζητούμε καί γυρεύουμε το γνήσιο, το ειλικρινές, το πηγαίο, το αυθόρμητο, το πλατύ καλοσυνάτο χαμόγελο. Γιατί αυτό είναι μια δύναμη γλυκύτητας καί ακτινοβολίας πού ευεργετεί διαρκώς. Αυτό το χαμόγελο έχει τη χάρη καί την ομορφιά της πρωινής δροσοσταλίδας. Καί είναι τότε μόνον όμορφο καί εκφραστικό, Οταν χαμογελά πρώτα ή καρδιά ή γεμάτη καλωσύνη καί αγάπη.
"Ενα χαμόγελο καλωσυνάτο έχει τη δύναμη να παρηγορήσει τον πονεμένο, τον άρρωστο, το δοκιμασμένο, τον έγκαταλελειμένο, τον περιφρονημένο. Είναι το βάλσαμο πού σταλάζει γαλήνη καί ηρεμία καί μαλακώνει ακόμη καί την πιο σκληρή ανθρώπινη καρδιά.
Είναι γνώρισμα του δυνατού ανθρώπου, να χαμογελά γλυκά, απλά, απαλά, όχι μόνον όταν χαίρεται αλλά καί όταν πονά καί δοκιμάζεται. Καί ϊσως αυτό το πονεμένο, ευγενικό χαμόγελο, να εϊναι το πιο εκφραστικό καί περισσότερον περιεκτικό άπ' όλα τ' άλλα. Γιατί αυτό είναι το χαμόγελο της ψυχικής ωριμότητας
Γεωργίας Κουνάβη
''Νεανικοί Προβληματισμοί''
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου