ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-1959

Συμπληρώθηκαν εφέτος 55 χρόνια από την έναρξη της Εθνεγερσίας του Κυπριακού λαού (1η Απριλίου 1955). Ευλαβικά γυρίζει ή σκέψη μας στα άγια εκείνα χρόνια, πού ό λαός της μαρτυρικής Κύπρου ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος; για να αγωνισθεί για ελευθερία και Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα.

Ή 1η Απριλίου 1955 άνοιξε την πιο ηρωική, αλλά καί την πιο πολυτάραχη σελίδα της Κυπριακής Ιστορίας. Είναι θαυμαστός ό ηρωισμός, ή αυταπάρνηση καί ή έθελοθυσία των παλληκαριών της Κύπρου. Ή δίψα για ελευθερία, το πάθος για την Ένωση, φλόγισε τις ψυχές τους καί τις οδήγησε σε πράξεις ηρωικές καί μεγάλες, τίς ανέβασε σε δυσθεώρητα ϋψη ηρωισμού, πού φαίνεται σαν κάτι εξωπραγματικό μέσα στην εποχή του ευδαιμονισμού, στην οποία ζούμε. Ό αγώνας του 1955 -1959 ήταν το αποκορύφωμα των αγώνων του Κυπριακού λαού μέσα στους αιώνες. Ή έκφραση του προαιώνιου πόθου για ελευθερία καί ένωση. Ήταν αγώνας παλλαϊκός. Έδωσαν το παρών άνθρωποι κάθε ηλικίας,τάξεως και μορφώσεως,άνδρες και γυναϊκες.


Με όπλο ανίκητο την πίστη στο Θεό καί την αφοσίωση στα ελληνοχριστιανικά ιδανικά οι Έλληνες της Κύπρου νίκησαν τη Βρετανική αυτοκρατορία, Ή στρατιωτική καί ηθική νίκη του Κυπριακού λάου υμνήθηκε διεθνώς καί από μερίδα του Βρετανικού Τύπου.

Αξίζει να σταθούμε στη συμβολή της Ελληνίδας - Κύπριας στον απελευθερωτικό αγώνα του 1955 -1959. Ή προσφορά της ήταν πολύτιμη, συγκινητική.

Οί Γυναίκες της Κύπρου - από τη μικρή μαθητριούλα μέχρι τη γερόντισσα -έδωσαν το «παρών» στον εθνικό συναγερμό του 1955 - 1959. Δεν υπάρχει πράξη για την ελευθερία χωρίς τη γυναικεία παρουσία.

Αγωνίσθηκαν με παραδειγματική αυταπάρνηση καί αυτοθυσία, σε όλες τίς τάξεις της ΕΟΚΑ. Με απαράμιλλη τόλμη, με εφευρετικότητα καί πανουργία κατόρθωναν να φέρνουν σε πέρας τίς πιο δύσκολες αποστολές ξεγελώντας τους "Αγγλους. Δεν λογάριαζαν τη ζωή τους, την προσωπική καί οικογενειακή τους ευτυχία καί πολλές φορές ούτε την υπόλήψη τους. Σύμφωνα με τις ηθικές άντι- λήψεις της εποχής εκείνης δεν επιτρεπόνταν στις γυναίκες να έχουν πολλές κουβέντες με τους άνδρες, οϋτε να καθυστερούν τα βράδια. Κινδύνευε «να βγει το όνομα τους». Οί γυναίκες της Κύπρου θυσίασαν τα πάντα για την Ελλάδα καί την Ελευθερία. «Δεν γνωρίζουμε τί θα έκαναν οι Εγγλέζες, όταν ή πατρίδα τους θα κινδύνευε οέ πόλεμο. Μα εμείς ως Ελληνίδες, έχομε παράδοση, Ιστορία», εϊπε απλά μία άγωνίστρια.


Οι ηρωίδες της Ελλάδος από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τις ηρωίδες του 1821 καί του 1940 ξανάζησαν στην Κύπρο. «Μας καταντρόπιασαν οι γυναϊκες'', είπε ό "Αγγλος ανακριτής Περέιρα για τις άγωνίστριες της Κύπρου.

"Ή ωριμότητα πού έδειξαν οι γυναίκες του 1955-59 ήταν τέτοια, πού καί ό Μακάριος καί ό Διγενής, οι αρχηγοί του απελευθερωτικού αγώνα, είχαν εμπιστευθεί σε γυναίκες ύψιστα μυστικά, τα οποία εκείνες έκράτησαν μέ θρησκευτική ευλάβεια».

«Ή συμβολή της Ελληνίδας Κύπριος εις τον άπελευθερωτικόν αγώνα, υπήρξε εξόχως σημαντική. Με παραδειγματικήν αϋταπάρνησιν ανέλαβε καί έξετέλεσε κατά τρόπον άξιοθαύμαστον πάσαν άποστολήν μη όρρωδήσασα προ ούδενός κινδύνου... Εις όλας τάς πράξεις της Ελληνίδας Κύπριας διέκρινα τόλμη μέχρι παραφροσύνης, εφευρετικότητα καί πανουργίαν, αλλά καί ευγενή φιλοδοξίαν να φανεί ανωτέρα του ανδρός». Στά «Απομνημονεύματα» του ό Διγενής γράφει:

«Εις πολύ εμπιστευτικάς αποστολάς έχρησιμοποίουν το γυναικείον φϋλον. Αϊ γυναίκες απεδείχθησαν πολύ έμπιστοι καί παραδόξως όλιγότερον φλύαραι, ή οι άνδρες εις την έκπλήρωσιν της αποστολής των, καθώς επίσης και περισσοτερον καρτερικοί εις τα βασανιστήρια των "Αγγλων. Ουδεμία γυνή εξ εκείνων, τάς οποίας επέλεξα καί έχρησιμοποίησα εις εμπιστευτικάς απόστολάς, έπρόδωσε ή έφλυάρησε ή απεκάλυψε κάτι κατόπιν βασάνων».


Οι Ελληνίδες της Κύπρου ήσαν πράγματι αξιοθαύμαστες. Είχαν για όπλο τους τη βαθιά πίστη καί την αγάπη στο Χριστό καί στην Ελλάδα. Ήσαν «πολυμήχανες καί πολύτροπες». Το σώμα τους το είχαν μετατρέψει σε «κρύπτη, για να μεταφέρουν φυλλάδια, έγγραφα, επιστολές, όπλα. Κάποιες έστηναν σαν ασπίδα τα κορμιά τους μπροστά στίς κάννες των όπλων των "Αγγλων, για να προστατεύσουν τα παλληκάρια. Φιλοξενούσαν στο σπίτι τους αγωνιστές, καταζητούμενους. Φρόντιζαν για την τροφή τους (χωρίς πολλές φορές να έχουν χρήματα δανείζονταν}. Μέσα στα σπίτια τους κατασκεύαζαν κρησφύγετα, μαζί με τους άνδρες τους, για να κρύβονται οι αγωνιστές. Ήξεραν τί τίς περίμενε, αν το ανακάλυπταν οι "Αγγλοι, σύμφωνα με το νόμο έκτακτης ανάγκης. Το σπίτι θα σωριαζόταν σε ερείπια. Θα ακολουθούσαν συλλήψεις, βασανιστήρια. Μέσα στα σπίτια τους γίνονταν οί συνεδριάσεις της οργανώσεως, κρυβόταν πολεμικό υλικό, γινόταν ή δακτυλογράφηση καί πολυγράφηση φυλλαδίων.


Οί γυναίκες περιποιούντο πληγωμένους, συνόδευαν άρρωστους αγωνιστές στο γιατρό, βοηθούσαν με κίνδυνο της ζωής τους στην απόδραση αγωνιστών από τίς φυλακές. Μετέφεραν όπλα στον τόπο της εκτελέσεως καί τα παρέδιδαν στους άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Μετά την εκτέλεση έπαιρναν τον οπλισμό καί χάνονταν μέσα στο θόρυβο καί στη σύγχυση. Πετροβολούσαν τους "Αγγλους, ύψωναν τίς Ελληνικές Σημαΐες. Μερικές κοπέλλες είχαν λάβει μέρος σε μαχητικές Όμάδες. Είχαν τοποθετηθεί σε σπουδαίες θέσεις, σε θέσεις όμαδάρχου, μία δε σε θέση Τομεάρχου.


Οί γυναίκες της Κύπρου δεν δείλιαζαν μπροστά στίς δυσκολίες καί στους κινδύνους. Δεν γνώριζαν τί θα ειπεί ή λέξη «αδύνατον». Οι γυναίκες στα Χανδριά πετροβολούσαν τα Αγγλικά στρατεύματα. Οί "Αγγλοι απαντούσαν με σφαίρες. «Δεν μας φοβίζουν οί σφαίρες σας, είμαστε Ελληνίδες», απάντησαν οί ηρωικές γυναίκες.

Πολλές φορές σχημάτισαν αυθόρμητα ανθρώπινες αλυσίδες μπροστά στους πάνοπλους στρατιώτες, για να εμποδίσουν την σύλληψη ανδρών. Οί γυναίκες στα Σπήλια - Σολέας σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα καί εμπόδισαν τους "Αγγλους να συλλάβουν τον ιερέα του χωριού.

Πολλές συνελήφθησαν, φυλακίσθηκαν, μεταφέρθηκαν στα άνακριτήρια Όμορφίτας... Τίς βασάνισαν με ανήκουστα καί ανείπωτα βασανιστήρια. Τίς υπέβαλαν σε δαρμούς, εξευτελισμούς, πείνα, δίψα, κρύο, ψυχικά βασανιστήρια. Όμως δεν φοβήθηκαν. Οϋτε λέξη δεν ξέφυγε από τα χείλη τους. "Εμειναν ολόρθες, αλύγιστες. Οί "Αγγλοι έμειναν κατάπληκτοι μπροστά στην αντοχή τους. Είχαν αποβάλει το χωματένιο εαυτό τους. Είχαν επιτύχει την υπέρβαση του εαυτού τους, την υπέρβαση του φόβου του θανάτου και της αγάπης για τη ζωή -τίποτε δεν μπορούσε να κάμψει την πίστη τους, την προσήλωση τους στα ιδανικά της πίστεως και της Πατρίδος.


Διακρίνονταν για το ήθος και τη σεμνότητα τους, ήταν ικανές, δραστήριες και διέθεταν εχεμύθεια και θάρρος αξιοζήλευτο.

Σέ επίσκεψη μου στην αγαπημένη Κύπρο, το φθινόπωρο του 1996, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω αρκετές άγωνίστριες. Ή επικοινωνία μαζί τους ήταν πολύτιμη. Μίλησαν απλά, σεμνά για τα γεγονότα πού οι ϊδιες έζησαν καί για το έργο τους. Στέκομαι με θαυμασμό καί σεβασμό μπροστά στο μεγαλείο τους. Άπλες γυναίκες με την ίδια σκέψη καί γενναία ψυχή, θα έκαναν τον αγώνα σκοπό της ζωής τους καί τα έδωσαν όλα χωρίς επίδειξη, Σήκωσαν στους ώμους τους ένα μεγάλο μέρος του Αγώνα, είδαν την υπέρτατη θυσία σαν χρέος τους. Διηγήθηκαν γενναίες πράξεις με τον πιο απλό τρόπο, χωρίς να έχουν την αίσθηση ότι αυτό πού έκαναν ήταν ηρωισμός, γιατί αυτός ό ηρωισμός ήταν πηγαίος. Έγραφαν μια Ιστορία θυσίας καί ηρωισμού. Δεν επεδίωξαν να τις γράφει ή ιστορία. Μετά τη λήξη του Αγώνα πέρασαν στην αφάνεια αγνές, ταπεινές,χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος από το ηρωικό πέρασμα τους. Όμως το παράδειγμά τους έμεινε.


Υπάρχουν πολλές γνωστές άγωνίστριες, πολύ περισσότερες είναι οι άγνωστες. Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις με μελάνι μια ιστορία πού έχει γραφεί με αίμα. Νιώθεις πολύ φτωχές τις δυνάμεις σου! Όμως πρέπει να το κάνεις. Γιατί τα παραδείγματα της παλληκαριάς, της αυτοθυσίας καί της περιφρόνησης προς τη ζωή, δεν πρέπει να μένουν κρυμμένα πίσω από την αυλαία της Ιστορίας, με τον κίνδυνο να σκεπαστούν από τη λήθη. Εκείνοι πού δίνουν τη ζωή τους γίά μιαν αγία καί ιερή ιδέα, όπως είναι ή ιδέα της Πατρίδος, δεν τη δίνουν μόνον σαν ένα απλό καθήκον απέναντι της, αλλά καί για να γίνουν φωτεινά παραδείγματα στίς γενιές πού έρχονται. «Θαυμάζω τίς γυναίκες μας καί στ' όνομα τους μνέω». Αυτό το θαυμάσιο στίχο έγραφε ό εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός για τίς Μεσολογγίτισοες. Πιστεύουμε ότι οι Ελληνίδες της Κύπρου είναι άξιες του θαυμασμού πού αισθανόταν ό εθνικός μας ποιητής προς τίς Ελληνίδες.

Παναγιώτας Παναγοπούλου Ρουμπίνα

Φιλόλογος-συγγραφέας

-







-