Στήν ιερά μονή της Μεγίστης Λαύρας, ή Κυρία των Ουρανών, αυτή μόνη θέλει να είναι καί να λέγεται Οίκονόμισσα, ή οποία είπε προς τον κτίτορα της μονής Οσιο Αθανάσιο: «Εγώ θέλω εΐσθαι οικονόμος σας πάντοτε, να σας φροντίζω τα προς χρείαν μόνο μη άμελήτε τας υποσχέσεις του σχήματος». Στό Καθολικό της μονής, πού είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, υπάρχει ή εικόνα της «Οΐκονόμισσας» ως ένθρονης με δεόμενους τους αγίους Αθανάσιο τον Άθωνίτη καί Μιχαήλ επίσκοπο Συνάδων.
Σέ παρεκκλήσι της Μ. Λαύρας βρίσκεται ή θαυματουργή εικόνα της «Κουκουζέλισσας». Κατά μία αγρυπνία του Σαββάτου του Ακάθιστου ό όσιος Ιωάννης ό Κουκουζέλης, ό καλλίφωνος Λαυριώτης Πρωτοψάλτης, μετά την ωραιότατη ψαλμωδία του, κάθησε στο απέναντι της εικόνας στασίδι λίγο ν' αναπαυθεί. ' Εκεί του παρουσιάσθηκε ή Θεοτόκος λέγοντας: «Χαίροις Ιωάννη! Ψάλλε μοι, καί εγώ ου μη σε εγκαταλείψω». Καί του πρόσφερε δώρο ευχαριστίας ένα χρυσό νόμισμα, το όποιο αφιερώθηκε στην εικόνα της καί πολλά θαύματα κατά καιρούς τέλεσε. Αργότερα καί πάλι του εμφανίσθηκε ή Θεοτόκος, για να του θεραπεύσει τα πόδια του, πού είχαν σαπίσει από τίς συνεχείς ένδακρεις στάσεις του, τίς αγρυπνίες καί την ορθοστασία καί του είπε: «Από του νυν εσο υγιής!» "Ετσι ανταμείβει ή Ουράνια "Ανασσα τους ταπεινούς διακονητές της.
Στό δοχείο της Μονής Βατοπεδίου υπάρχει ή θεομητορική εικόνα ή επιλεγόμενη «Έλαιοβρύτισσα» ή «Δοχειάρισσα». Σέ περίοδο πλήρους ελλείψεως του λαδιοϋ της μονής ό δοχειάρης Οσιος Γεννάδιος άρχισε να ελαττώνει την προσφορά λαδιοϋ στους πατέρες, για να φροντίζει τα κανδήλια του Καθολικού. Πηγαίνοντας για να λάβει το τελευταίο λάδι,είδε να έχουν ξεχειλίσει όλα τα πιθάρια της αποθήκης του και το λάδι να κυλά κι έξω της θύρας του δοχείου.Ολοι οι πατέρες θαύμασαν την Προστάτιδά τους,που ποτέ δεν τους εγκαταλείπει
Στήν περίοδο της εικονομαχίας, ευσεβής χήρα της Νικαίας, για να φρουρήσει από τη μανία των εΐκονομάχων την εικόνα της, την έρριξε με πίστη στη θάλασσα κι εκείνη με τρόπο θαυμαστό έφθασε στο "Αγιον "Ορος. Ό ασκητής όσιος Γαβριήλ ό Ίβηρίτης εΐδε στη θάλασσα πύρινη στήλη, καί βαδίζοντας πάνω στα κύματα, ως να ήταν ξηρά, παρέλαβε την αγία εικόνα, καί μετά από λιτανεία των πατέρων, την εναπόθεσαν στο άγιο βήμα του Καθολικού. Την επομένη όμως βρέθηκε στην πύλη της μονής. Την έφεραν πάλι στο ναό κι εκείνη πάλι πήγαινε στην πύλη. Παρουσιασθεϊσα δε σε όραμα ή Θεοτόκος στον όσιο Γαβριήλ ανανέωσε την προς τους πατέρες υπόσχεση της, καθώς είχε πει στον όσιο Πέτρο: «Να έλπίζωσιν εις την εύσπλαγχνίαν του Υίοΰ μου και Δεσπότου άπαντες οι εν τω όρει τούτω έναρέτως, μετ' εΰλαβείας και φόβου Θεοϋ ζώντες μοναχοί, καθότι τοϋτο το χάρισμα εγώ έζήτησα καί έλαβον παρ' αύτοϋ, και ιδού δίδωμι ΰμΐν σημεϊον, έως Οτου βλέπετε την έμήν εικόνα εν ταύτη τη μονή, ή χάρις και το έλεος του Υίοϋ μου ουκ έκλείψουσιν εξ υμών». Πόσο παρήγορα τα λόγια αυτά για κάθε ' Αγιορείτη!
Στή Σερβική μονή του Χιλανδαρίου, την τιμώμενη στα Είσόδια της Θεοτόκου, υπάρχουν έξι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας:
Την πρώτη θέση, κατά κυριολεξία, την έχει ή «Τριχερούσα», της οποίας ή ιστορία είναι συνυφασμένη με τον βίο του μεγάλου αγίου ' Ιωάννου του Δαμάσκηνου, του μεγίστου των υμνογράφων της Εκκλησίας μας. Ό άγιος κατηγορήθηκε στον άρχοντα της Δαμάσκου ότι έγραψε δριμύτατες επιστολές κατά του είκονομάχου αυτοκράτορα Λέοντος του "Ισαυρου. Ή τιμωρία του ήταν να του κόψουν το δεξί χέρι. Ό άγιος μετά από θερμή προσευχή στη Θεοτόκο θεραπεύθηκε τελείως καί μεταβαίνοντας στη Λαύρα του ' Αγίου Σάββα των ' Ιεροσολύμων προς μονασμό παρέλαβε καί την εικόνα. "Οταν δε ό άγιος Σάββας, αρχιεπίσκοπος των Σέρβων καί κτίτορας της μονής Χιλανδαρίου, πήγε προσκυνητής στα Ιεροσόλυμα, του έδωσαν οι πατέρες δώρο την εικόνα, την οποία μετέφερε ευλογία στην πατρίδα του. Τον 14ο αιώνα στα προπύλαια της μονής Χιλανδαρίου συνέβη το αξιοθαύμαστο γεγονός ένα ζώο να σταθεί εκεί φέρνοντας μόνο του τη θεία εικόνα. Οι πατέρες την έθεσαν με συγκίνηση στο Ιερό βήμα. "Οταν δε κάποτε ή αδελφότητα της μονής διχάσθηκε ως προς την εκλογή νέου ηγουμένου, στην ήγουμενική θέση βρέθηκε ή «Τριχεροϋσα». Από τότε αντί για ηγουμένου εκλέγεται προηγούμενος καί οι διακονητές με βαθειά ευλάβεια θέτουν μετάνοια στην εικόνα αντί του ηγουμένου, αισθανόμενοι την προστατευτική της χάρη.
Στήν Μονή Ζωγράφου υπάρχει καί ή εικόνα της «Έπακούουσας». Μπροστά της ό όσιος Κοσμάς ό Ζωγραφίτης προσευχόταν παρακλητικά: «Ύπεραγία Θεοτόκε εύξαι έμοϋ προς τον σον Υΐόν και Θεόν, 'ίν' οδήγηση κάμε εν όδω σωτηρίας», Καί αμέσως άκουσε τη Θεομήτορα, να λέει: «Υιέ και Θεέ μου, δίδαξον τον δοϋλο σου πώς να σωθη». Στή συνέχεια, ή ϊδια φωνή, του έλεγε: «' Εξελθέτω της μονής καί άγωνισάσθω κατά μονάς». ' Ο ϊδιος ό όσιος Κοσμάς, σε μία πανήγυρη της μονής Βατοπεδίου, πού είχε πάει, είδε τη Θεοτόκο να υπηρετεί στην τράπεζα καί να διακονεί στο ναό.
Στό Καθολικό της μονής ' Εσφιγμένου φυλάγεται ωραία εικόνα της «Έλεούσας». Στή Ρωσική μονή του Αγίου Παντελεήμονος ή επικαλούμενη «Ίεροσολυμίτισσα». Στή μονή Κωνσταμονίτου ή «'Οδηγήτρια» καί ή «Άντιφωνήτρια», ή οποία πλήρωσε τα πιθάρια της μονής με λάδι πού δεν είχαν, στίς αρχές του 11ου αιώνος, όταν δοχειάρης ήταν ό όσιος Ζαχαρίας.
Πρώτη γνωστή παρουσία της Θεοτόκου είναι, ή στην αρχή αναφερθείσα, στον πρώτο επώνυμο όσιο του Αγίου "Ορους, στον Πέτρο τον Άθωνίτη.
Οί Θεσσαλονικείς αύτάδελφοι όσιοι Συμεών καί Θεόδωρος, μαθητές του οσίου Ευθυμίου του Νέου ( + 898), από το «Περιβόλι της Παναγίας» πηγαίνουν κηρύττοντας στην Πελοπόννησο καί κατόπιν οράματος βρίσκουν την εικόνα της Θεοτόκου κι ανεγείρουν τη λαμπρότερη 'ίσως μονή της νότιας ηπειρωτικής ' Ελλάδος, της Θεοτόκου του Μεγάλου Σπηλαίου.
Από το παρά τη μονή Έσφιγμένου σπήλαιο πού άσκήτευε, αναχωρεί με την ευλογία του Γέροντος του, ό Ρώσος όσιος Αντώνιος ( +1073) καί μεταβαίνει στα σπήλαια του Κιέβου, όπου ανεγείρει μεγάλη μονή, πού την αφιερώνει στη Θεοτόκο. ΟΙ μαθητές του οσίου λαμβάνουν κι αυτοί την ευλογία του, με τα λόγια: «Εΰλογητός ό Θεός εν παντί, εϊη δε μεθ' ημών ή ευχή της αγίας Θεοτόκου καί πάντων των εν ' Αγίω "Ορει αγίων». "Ετσι ή Λαύρα του Κιέβου, ή κτισμένη από τον Αγιορείτη όσιο Αντώνιο, έγινε ή μητέρα του ρώσικου μοναχισμού.
Ό λάτρης της Θεοτόκου, όσιος Βαρθολομαίος της Σεμέρης ( + 1130) —η Σεμέρη είναι περιοχή της Ν. Ιταλίας— μεταφέρει προς τη Δύση την ορθή τιμή της Θεοτόκου. Αφού κτίζει μονή πού την αφιερώνει στην Παναγία την «Όδηγήτρια», έρχεται στο "Αγιον "Ορος
Μετά από μακρά παραμονή του στην αθωνική σχολή, επιστρέφει στην πατρίδα του μεταφέροντας στους μαθητές του τ' αγιορείτικα τυπικά καί την ιδιαίτερη τιμή της Θεοτόκου, τα οποϊα διατηρήθηκαν καί αρκετά έτη μετά το Σχίσμα.
Ό Σέρβος όσιος Συμεών ό Μυροβλύτης ( + 1199), συνκτίτορας με τον υιό του όσιο Σάββα της μονής Χιλανδαρίου, άνεπαύθη εν Κυρίω, έχοντας τα μάτια του στραμμένα στην εικόνα της Παναγίας.
Ό όσιος Σίμων ό Μυροβλύτης(13ος αι.), κτίτορας της τολμηρότερης οικοδομής στη Μακεδονία, της μονής της Πέτρας, έλαβε εντολή καί θάρρος για το έργο του από την ϊδια τη Θεοτόκο, όταν του μηνούσε: «Σίμων, φίλε πιστέ και λάτρα του Υιού μου, μη αναχωρεί των ώδε ότι εις φως τέθεικά σε μέγα».
Οι μαθητές του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη ( +1346), ό Μάρκος ό νηπτικός, Ααρών ό διορατικός καί Κλήμης, είχαν συχνές τίς εμφανίσεις της Θεοτόκου στίς αγρυπνίες τους, καθώς καί ό Θεσσαλονικέας άγιος ' Ισίδωρος ( +1350), ό κατόπιν πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Ο άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς( +1359), ερχόμενος στο "Αγιον "Ορος «έπρόβαλε την Θεοτόκον όδηγόν όμοϋ καί προστάτην και μεσίτριαν, και κάθε στιγμήν και ώραν με προσευχάς έβανεν έμπροσθεν εις τους οφθαλμούς του την βοήθειάν της». Στό έξω της Μ. Λαύρας Κάθισμα του Αγίου Σάββα δέχθηκε την επίσκεψη της Θεοτόκου. Καί κατά τον βιογράφο του άγιο Φιλόθεο τον Κόκκινο, σε μετάφραση Αθανασίου του Πάριου, «δια μεσιτείας της Θεοτόκου πολλών χαρισμάτων ήξιώθη παρά Θεοϋ, καί μάλιστα του της θεολογίας δια της οποίας ήγωνίσθη δια την περί Θεοϋ όρθήν δόξαν».
Τη θεολογία διδάχθηκε καί ό όσιος Μάξιμος ό Καυσοκαλύβης ( +1365) από την ίδια την Θεοτόκο, παρά την κορυφή του "Αθωνα, όπου ό ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος καί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. ' Η ανοικοδόμηση των δύο αυτών ιερών ναών στην αθωνική κορυφή είναι σύμβολο σημαντικό καί ουσιαστικό. Το "Αγιον "Ορος είναι ό τόπος όπου συνεχώς αναπέμπεται ή «ευχή του Ίησοΰ», ή οποία μεταμορφώνει ψυχικά τους ευχόμενους, καί είναι ό τόπος οπού αναπαύεται ή Μητέρα του Θεοϋ κι ενισχύει στους αγώνες τους τους φίλους του Υιού Της. Ή Κυρία του "Ορους είπε προς τον όσιο Μάξιμο: «Λάβε την χάριν κατά δαιμόνων ό σεπτός αθλοφόρος, καί κατοίκησε εις τα πρόποδα της κορυφής του "Αθωνος• διότι τοϋτο είνε θέλημα του Υιού μου, δια να άνεβής εις ϋψος αρετής, και να γένης διδάσκαλος και οδηγός εις πολλούς, καί να σώσης αυτούς». "Οπως καί πράγματι έγινε.
Ό θεωρούμενος πρώτος οικιστής της σκήτης της θεοπρομήτορος Αγίας "Αννης,όσιος Γερόντιος (14ος αι.), μετά από θερμή προσευχή καί σύσταση της Θεοτόκου έβγαλε πόσιμο καί Ιαματικό νερό για τους ασκητές πού το στερούνταν.Ό όσιος Γρηγόριος ό Δομέστικος ( +1405), αξιώθηκε κι αυτός να δωρηθεϊ από την Θεοτόκο, για την ωραία ψαλμωδία του, στην αγρυπνία της εορτής των Θεοφανείων. «Δέξαι σου το ψαλτικόν καί ευχαριστώ σοι πολλά», του είπε ή Παναγία.
Ό όσιος Αρσένιος Κονέφσκυ ( Ι 1444), ανανέωσε την τιμή της Θεοτόκου στίς ρωσικές μονές, μεταφέροντας το άγιορετικό πνεύμα.
Το πνεύμα αυτό, της μεγάλης τιμής καί αγάπης προς τη Θεοτόκο, διδάσκουν καί όλοι οί κατοπινοί Αγιορείτες άγιοι, ιεραπόστολοι, νεομάρτυρες καί όσιοι. Οί ιεροπρεπείς Κολλυβάδες, με πρόμαχο τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ( + 1809), μεταφέρουν με το φλογερό τους κήρυγμα, με την ϊδρυση μονών, με τη σύνθεση ακολουθιών, τη συγγραφή βιβλίων, εγκωμίων κι επιστολών την εκ βαθέων αγάπη τους στην Τροφό καί Σκέπη του "Ορους.
Από τους ταπεινούς πατέρες διατηρείται μέχρι σήμέρα αύτη ή ϊδια τιμή καί αγάπη καί είναι νωπές οί ιστορίες, ζωηρές οί αφηγήσεις, συγκινητικές οί εξιστορήσεις, πρόσφατων επαναλήψεων των θεομητορικών αποτυπωμάτων στίς καρδιές, τίς μνήμες, τη ζωή, συγχρόνων σεβαστών Αγιορειτών Γερόντων.
Σέ παρεκκλήσι της Μ. Λαύρας βρίσκεται ή θαυματουργή εικόνα της «Κουκουζέλισσας». Κατά μία αγρυπνία του Σαββάτου του Ακάθιστου ό όσιος Ιωάννης ό Κουκουζέλης, ό καλλίφωνος Λαυριώτης Πρωτοψάλτης, μετά την ωραιότατη ψαλμωδία του, κάθησε στο απέναντι της εικόνας στασίδι λίγο ν' αναπαυθεί. ' Εκεί του παρουσιάσθηκε ή Θεοτόκος λέγοντας: «Χαίροις Ιωάννη! Ψάλλε μοι, καί εγώ ου μη σε εγκαταλείψω». Καί του πρόσφερε δώρο ευχαριστίας ένα χρυσό νόμισμα, το όποιο αφιερώθηκε στην εικόνα της καί πολλά θαύματα κατά καιρούς τέλεσε. Αργότερα καί πάλι του εμφανίσθηκε ή Θεοτόκος, για να του θεραπεύσει τα πόδια του, πού είχαν σαπίσει από τίς συνεχείς ένδακρεις στάσεις του, τίς αγρυπνίες καί την ορθοστασία καί του είπε: «Από του νυν εσο υγιής!» "Ετσι ανταμείβει ή Ουράνια "Ανασσα τους ταπεινούς διακονητές της.
Στό δοχείο της Μονής Βατοπεδίου υπάρχει ή θεομητορική εικόνα ή επιλεγόμενη «Έλαιοβρύτισσα» ή «Δοχειάρισσα». Σέ περίοδο πλήρους ελλείψεως του λαδιοϋ της μονής ό δοχειάρης Οσιος Γεννάδιος άρχισε να ελαττώνει την προσφορά λαδιοϋ στους πατέρες, για να φροντίζει τα κανδήλια του Καθολικού. Πηγαίνοντας για να λάβει το τελευταίο λάδι,είδε να έχουν ξεχειλίσει όλα τα πιθάρια της αποθήκης του και το λάδι να κυλά κι έξω της θύρας του δοχείου.Ολοι οι πατέρες θαύμασαν την Προστάτιδά τους,που ποτέ δεν τους εγκαταλείπει
Στήν περίοδο της εικονομαχίας, ευσεβής χήρα της Νικαίας, για να φρουρήσει από τη μανία των εΐκονομάχων την εικόνα της, την έρριξε με πίστη στη θάλασσα κι εκείνη με τρόπο θαυμαστό έφθασε στο "Αγιον "Ορος. Ό ασκητής όσιος Γαβριήλ ό Ίβηρίτης εΐδε στη θάλασσα πύρινη στήλη, καί βαδίζοντας πάνω στα κύματα, ως να ήταν ξηρά, παρέλαβε την αγία εικόνα, καί μετά από λιτανεία των πατέρων, την εναπόθεσαν στο άγιο βήμα του Καθολικού. Την επομένη όμως βρέθηκε στην πύλη της μονής. Την έφεραν πάλι στο ναό κι εκείνη πάλι πήγαινε στην πύλη. Παρουσιασθεϊσα δε σε όραμα ή Θεοτόκος στον όσιο Γαβριήλ ανανέωσε την προς τους πατέρες υπόσχεση της, καθώς είχε πει στον όσιο Πέτρο: «Να έλπίζωσιν εις την εύσπλαγχνίαν του Υίοΰ μου και Δεσπότου άπαντες οι εν τω όρει τούτω έναρέτως, μετ' εΰλαβείας και φόβου Θεοϋ ζώντες μοναχοί, καθότι τοϋτο το χάρισμα εγώ έζήτησα καί έλαβον παρ' αύτοϋ, και ιδού δίδωμι ΰμΐν σημεϊον, έως Οτου βλέπετε την έμήν εικόνα εν ταύτη τη μονή, ή χάρις και το έλεος του Υίοϋ μου ουκ έκλείψουσιν εξ υμών». Πόσο παρήγορα τα λόγια αυτά για κάθε ' Αγιορείτη!
Στή Σερβική μονή του Χιλανδαρίου, την τιμώμενη στα Είσόδια της Θεοτόκου, υπάρχουν έξι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας:
Την πρώτη θέση, κατά κυριολεξία, την έχει ή «Τριχερούσα», της οποίας ή ιστορία είναι συνυφασμένη με τον βίο του μεγάλου αγίου ' Ιωάννου του Δαμάσκηνου, του μεγίστου των υμνογράφων της Εκκλησίας μας. Ό άγιος κατηγορήθηκε στον άρχοντα της Δαμάσκου ότι έγραψε δριμύτατες επιστολές κατά του είκονομάχου αυτοκράτορα Λέοντος του "Ισαυρου. Ή τιμωρία του ήταν να του κόψουν το δεξί χέρι. Ό άγιος μετά από θερμή προσευχή στη Θεοτόκο θεραπεύθηκε τελείως καί μεταβαίνοντας στη Λαύρα του ' Αγίου Σάββα των ' Ιεροσολύμων προς μονασμό παρέλαβε καί την εικόνα. "Οταν δε ό άγιος Σάββας, αρχιεπίσκοπος των Σέρβων καί κτίτορας της μονής Χιλανδαρίου, πήγε προσκυνητής στα Ιεροσόλυμα, του έδωσαν οι πατέρες δώρο την εικόνα, την οποία μετέφερε ευλογία στην πατρίδα του. Τον 14ο αιώνα στα προπύλαια της μονής Χιλανδαρίου συνέβη το αξιοθαύμαστο γεγονός ένα ζώο να σταθεί εκεί φέρνοντας μόνο του τη θεία εικόνα. Οι πατέρες την έθεσαν με συγκίνηση στο Ιερό βήμα. "Οταν δε κάποτε ή αδελφότητα της μονής διχάσθηκε ως προς την εκλογή νέου ηγουμένου, στην ήγουμενική θέση βρέθηκε ή «Τριχεροϋσα». Από τότε αντί για ηγουμένου εκλέγεται προηγούμενος καί οι διακονητές με βαθειά ευλάβεια θέτουν μετάνοια στην εικόνα αντί του ηγουμένου, αισθανόμενοι την προστατευτική της χάρη.
Στήν Μονή Ζωγράφου υπάρχει καί ή εικόνα της «Έπακούουσας». Μπροστά της ό όσιος Κοσμάς ό Ζωγραφίτης προσευχόταν παρακλητικά: «Ύπεραγία Θεοτόκε εύξαι έμοϋ προς τον σον Υΐόν και Θεόν, 'ίν' οδήγηση κάμε εν όδω σωτηρίας», Καί αμέσως άκουσε τη Θεομήτορα, να λέει: «Υιέ και Θεέ μου, δίδαξον τον δοϋλο σου πώς να σωθη». Στή συνέχεια, ή ϊδια φωνή, του έλεγε: «' Εξελθέτω της μονής καί άγωνισάσθω κατά μονάς». ' Ο ϊδιος ό όσιος Κοσμάς, σε μία πανήγυρη της μονής Βατοπεδίου, πού είχε πάει, είδε τη Θεοτόκο να υπηρετεί στην τράπεζα καί να διακονεί στο ναό.
Στό Καθολικό της μονής ' Εσφιγμένου φυλάγεται ωραία εικόνα της «Έλεούσας». Στή Ρωσική μονή του Αγίου Παντελεήμονος ή επικαλούμενη «Ίεροσολυμίτισσα». Στή μονή Κωνσταμονίτου ή «'Οδηγήτρια» καί ή «Άντιφωνήτρια», ή οποία πλήρωσε τα πιθάρια της μονής με λάδι πού δεν είχαν, στίς αρχές του 11ου αιώνος, όταν δοχειάρης ήταν ό όσιος Ζαχαρίας.
Πρώτη γνωστή παρουσία της Θεοτόκου είναι, ή στην αρχή αναφερθείσα, στον πρώτο επώνυμο όσιο του Αγίου "Ορους, στον Πέτρο τον Άθωνίτη.
Οί Θεσσαλονικείς αύτάδελφοι όσιοι Συμεών καί Θεόδωρος, μαθητές του οσίου Ευθυμίου του Νέου ( + 898), από το «Περιβόλι της Παναγίας» πηγαίνουν κηρύττοντας στην Πελοπόννησο καί κατόπιν οράματος βρίσκουν την εικόνα της Θεοτόκου κι ανεγείρουν τη λαμπρότερη 'ίσως μονή της νότιας ηπειρωτικής ' Ελλάδος, της Θεοτόκου του Μεγάλου Σπηλαίου.
Από το παρά τη μονή Έσφιγμένου σπήλαιο πού άσκήτευε, αναχωρεί με την ευλογία του Γέροντος του, ό Ρώσος όσιος Αντώνιος ( +1073) καί μεταβαίνει στα σπήλαια του Κιέβου, όπου ανεγείρει μεγάλη μονή, πού την αφιερώνει στη Θεοτόκο. ΟΙ μαθητές του οσίου λαμβάνουν κι αυτοί την ευλογία του, με τα λόγια: «Εΰλογητός ό Θεός εν παντί, εϊη δε μεθ' ημών ή ευχή της αγίας Θεοτόκου καί πάντων των εν ' Αγίω "Ορει αγίων». "Ετσι ή Λαύρα του Κιέβου, ή κτισμένη από τον Αγιορείτη όσιο Αντώνιο, έγινε ή μητέρα του ρώσικου μοναχισμού.
Ό λάτρης της Θεοτόκου, όσιος Βαρθολομαίος της Σεμέρης ( + 1130) —η Σεμέρη είναι περιοχή της Ν. Ιταλίας— μεταφέρει προς τη Δύση την ορθή τιμή της Θεοτόκου. Αφού κτίζει μονή πού την αφιερώνει στην Παναγία την «Όδηγήτρια», έρχεται στο "Αγιον "Ορος
Μετά από μακρά παραμονή του στην αθωνική σχολή, επιστρέφει στην πατρίδα του μεταφέροντας στους μαθητές του τ' αγιορείτικα τυπικά καί την ιδιαίτερη τιμή της Θεοτόκου, τα οποϊα διατηρήθηκαν καί αρκετά έτη μετά το Σχίσμα.
Ό Σέρβος όσιος Συμεών ό Μυροβλύτης ( + 1199), συνκτίτορας με τον υιό του όσιο Σάββα της μονής Χιλανδαρίου, άνεπαύθη εν Κυρίω, έχοντας τα μάτια του στραμμένα στην εικόνα της Παναγίας.
Ό όσιος Σίμων ό Μυροβλύτης(13ος αι.), κτίτορας της τολμηρότερης οικοδομής στη Μακεδονία, της μονής της Πέτρας, έλαβε εντολή καί θάρρος για το έργο του από την ϊδια τη Θεοτόκο, όταν του μηνούσε: «Σίμων, φίλε πιστέ και λάτρα του Υιού μου, μη αναχωρεί των ώδε ότι εις φως τέθεικά σε μέγα».
Οι μαθητές του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη ( +1346), ό Μάρκος ό νηπτικός, Ααρών ό διορατικός καί Κλήμης, είχαν συχνές τίς εμφανίσεις της Θεοτόκου στίς αγρυπνίες τους, καθώς καί ό Θεσσαλονικέας άγιος ' Ισίδωρος ( +1350), ό κατόπιν πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Ο άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς( +1359), ερχόμενος στο "Αγιον "Ορος «έπρόβαλε την Θεοτόκον όδηγόν όμοϋ καί προστάτην και μεσίτριαν, και κάθε στιγμήν και ώραν με προσευχάς έβανεν έμπροσθεν εις τους οφθαλμούς του την βοήθειάν της». Στό έξω της Μ. Λαύρας Κάθισμα του Αγίου Σάββα δέχθηκε την επίσκεψη της Θεοτόκου. Καί κατά τον βιογράφο του άγιο Φιλόθεο τον Κόκκινο, σε μετάφραση Αθανασίου του Πάριου, «δια μεσιτείας της Θεοτόκου πολλών χαρισμάτων ήξιώθη παρά Θεοϋ, καί μάλιστα του της θεολογίας δια της οποίας ήγωνίσθη δια την περί Θεοϋ όρθήν δόξαν».
Τη θεολογία διδάχθηκε καί ό όσιος Μάξιμος ό Καυσοκαλύβης ( +1365) από την ίδια την Θεοτόκο, παρά την κορυφή του "Αθωνα, όπου ό ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος καί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. ' Η ανοικοδόμηση των δύο αυτών ιερών ναών στην αθωνική κορυφή είναι σύμβολο σημαντικό καί ουσιαστικό. Το "Αγιον "Ορος είναι ό τόπος όπου συνεχώς αναπέμπεται ή «ευχή του Ίησοΰ», ή οποία μεταμορφώνει ψυχικά τους ευχόμενους, καί είναι ό τόπος οπού αναπαύεται ή Μητέρα του Θεοϋ κι ενισχύει στους αγώνες τους τους φίλους του Υιού Της. Ή Κυρία του "Ορους είπε προς τον όσιο Μάξιμο: «Λάβε την χάριν κατά δαιμόνων ό σεπτός αθλοφόρος, καί κατοίκησε εις τα πρόποδα της κορυφής του "Αθωνος• διότι τοϋτο είνε θέλημα του Υιού μου, δια να άνεβής εις ϋψος αρετής, και να γένης διδάσκαλος και οδηγός εις πολλούς, καί να σώσης αυτούς». "Οπως καί πράγματι έγινε.
Ό θεωρούμενος πρώτος οικιστής της σκήτης της θεοπρομήτορος Αγίας "Αννης,όσιος Γερόντιος (14ος αι.), μετά από θερμή προσευχή καί σύσταση της Θεοτόκου έβγαλε πόσιμο καί Ιαματικό νερό για τους ασκητές πού το στερούνταν.Ό όσιος Γρηγόριος ό Δομέστικος ( +1405), αξιώθηκε κι αυτός να δωρηθεϊ από την Θεοτόκο, για την ωραία ψαλμωδία του, στην αγρυπνία της εορτής των Θεοφανείων. «Δέξαι σου το ψαλτικόν καί ευχαριστώ σοι πολλά», του είπε ή Παναγία.
Ό όσιος Αρσένιος Κονέφσκυ ( Ι 1444), ανανέωσε την τιμή της Θεοτόκου στίς ρωσικές μονές, μεταφέροντας το άγιορετικό πνεύμα.
Το πνεύμα αυτό, της μεγάλης τιμής καί αγάπης προς τη Θεοτόκο, διδάσκουν καί όλοι οί κατοπινοί Αγιορείτες άγιοι, ιεραπόστολοι, νεομάρτυρες καί όσιοι. Οί ιεροπρεπείς Κολλυβάδες, με πρόμαχο τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ( + 1809), μεταφέρουν με το φλογερό τους κήρυγμα, με την ϊδρυση μονών, με τη σύνθεση ακολουθιών, τη συγγραφή βιβλίων, εγκωμίων κι επιστολών την εκ βαθέων αγάπη τους στην Τροφό καί Σκέπη του "Ορους.
Από τους ταπεινούς πατέρες διατηρείται μέχρι σήμέρα αύτη ή ϊδια τιμή καί αγάπη καί είναι νωπές οί ιστορίες, ζωηρές οί αφηγήσεις, συγκινητικές οί εξιστορήσεις, πρόσφατων επαναλήψεων των θεομητορικών αποτυπωμάτων στίς καρδιές, τίς μνήμες, τη ζωή, συγχρόνων σεβαστών Αγιορειτών Γερόντων.
Ό Νεοσκητιώτης Γέροντας Ιωακείμ ό Σπετσιέρης ( ΐ 1934) έκοιμήθη λέγοντας τους «Χαιρετισμούς» της Παναγίας. Στόν Ρώσο ασκητή παπά-Τύχωνα ( 1968) ή Παναγία αποκάλυψε τον ακριβή χρόνο του θανάτου του. "Αν επισκεπτόσουν τον Γέροντα Φιλάρετο ( +1962) στην ασκητική φωλιά του στα φρικτά Καρούλια καί τον ρωτούσες, πώς αντέχει αυτή τη σκληρότητα, σου απαντούσε, με μία απόλυτη βεβαιότητα: «Ή Παναγία, παιδί μου, με βαστά». ' Εκοιμήθη ακούγοντας ύμνους στη Θεοτόκο. Ό ιερομόναχος Ιωακείμ ό Άγιαννανίτης ( +1950) είχε καλή συντροφιά του, καθώς έλεγε, το βάστηγμά του από το φόρεμα της Παναγίας, ή οποία κατά τη δέηση του, του έδωσε γενειάδα πού άκουμποϋσε στη γη. Στόν ευλογημένο Γέροντα Εύλόγιο ( +1948), παρουσιάσθηκε ή Παναγία στο χωριό του, παροτρύνοντας τον να πάει στο "Αγιον "Ορος, με τα λόγια: «Πήγαινε κι εγώ θα είμαι πάντα μαζί σου». ' Ο ενάρετος Γρηγοριάτης ηγούμενος Αθανάσιος ( + 1953) είχε «φαγωμένη» την εικόνα της Παναγίας του κελλιοϋ του από τους πολλούς ασπασμούς.Ο μακάριος Γέροντας Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης ( +1957) ακούγοντας ή λέγοντας το όνομα της Θεοτόκου δάκρυζε.
Νομίζουμε πώς δεν θα πρέπει ν' αναφερθούμε σε περισσότερους καί μάλιστα σε ζώντες πατέρες. Οί θαυματουργές εικόνες, οί ιερές σχέσεις αγίων, μοναχών καί λαϊκών, με αυτές καί με την ίδια τη Θεοτόκο, μιλούν εύγλωττα καί δυνατά για το μέγεθος της θεοτοκοφιλίας των οίκητόρων καί προσκυνητών του θεομητροβάδιστου "Ορους,
Νομίζουμε πώς δεν θα πρέπει ν' αναφερθούμε σε περισσότερους καί μάλιστα σε ζώντες πατέρες. Οί θαυματουργές εικόνες, οί ιερές σχέσεις αγίων, μοναχών καί λαϊκών, με αυτές καί με την ίδια τη Θεοτόκο, μιλούν εύγλωττα καί δυνατά για το μέγεθος της θεοτοκοφιλίας των οίκητόρων καί προσκυνητών του θεομητροβάδιστου "Ορους,
Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου
Από το βιβλίο«Η ευλογία του πόνου και ο πόνος της αγάπης»
Εκδ.«Τήνος»/proskynitis.blogspot.