Όταν ΄΄φορτώνουμε'' τα παιδιά με θρησκευτικά καθήκοντα

«Ή γυναίκα μου, βαθιά θρησκευόμενη, συνηθίζει να φορτώνει το μικρό μας αγό­ρι με ένα σωρό θρησκευτικά καθήκοντα, πού φοβάμαι ότι θα οδηγήσουν σε αντίθε­το αποτέλεσμα. "Ετσι δεν είναι;» 

Σέ όλα τα πράγματα έχει iσχύ ό σο­φός λόγος των αρχαίων: "πάν μέτρον άριστον". Όταν ξεπερνάμε τα όρια, τότε μπαίνουμε στα χωράφια της υπερβολής, πού προξενεί ζημιά καί κατα­στροφή. Είπαμε καί σε άλλα σημειώματα μας ότι χρειάζεται να δώσουν οί γονείς στα παιδιά τους την ηθική μόρφωση, την «παιδεία καί νουθεσία Κυρίου» πού γρά­φει o Απ. Παύλος. Συστήσαμε την ανάγκη διδασκαλίας στα παιδιά βασικών άρχων της θρησκείας μας, ώστε να διαμορφώ­σουν ανάλογα τον χαρακτήρα τους. "Από το σημείο όμως αυτό, μέχρι του να επι­βάλλουμε στο παιδί φορτία δυσανάλογα προς τίς δυνάμεις του, ή απόσταση είναι μεγάλη καί πρέπει να κάνουμε την απα­ραίτητη διευκρίνιση. Κάθε τι πού είναι υπερβολικό, είναι καί βλαβερό. Πάρτε για παράδειγμα το ζήτημα της τροφής. "Οταν τρως κανονικά, διατρέφεσαι καί εΐσαι υγιής. Όταν κάνεις υπερβολές στο φαγητό καί τρως λαίμαργα καί περισσότερο από ο,τι χρειάζεσαι, ζη­μιώνεις τον εαυτό σου καί αρρωσταίνεις. Το ϊδιο συμβαίνει καί με το θέμα της άγωγής των παιδιών στα θρησκευτικά ζη­τήματα. Δεν πρέπει να ζητάμε από τα παι­διά μας πράγματα πού δεν είναι της ηλι­κίας τους, ούτε να τα κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα. Ό καλός παιδαγωγός θα λάβει ύπ' όψιν του την ηλικία καί την αντοχή του παιδιού, καί θα του ζητήσει τόσα, όσα μπορεί να δώσει. "Αν ζητήσει περισσότερα, το παιδί θα αντιδράσει και θα μισήσει την θρησκεία. Ένα παιδί του δημοτικού σχολείου, λ.χ., δεν μπορεί να καταλάβει την Αγία Γραφή διαβάζοντας την στο πρωτότυπο, αν δεν του εξηγήσουμε εμείς με απλά λό­για. Οι γραμματικές του γνώσεις δεν το βοηθούν. Κι όταν εμείς οι μεγάλοι δυσκο­λευόμαστε να μποϋμε στο νόημα της, πως θα έχουμε τέτοια αξίωση από ένα μικρό παιδί; "Επειτα, ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να παρακολουθήσει με άνεση μια ιερή ακολουθία πού κρατάει τρεις ώρες. Μοι­ραία θα κουραστεί και η θα αρχίσει να νυ­στάζει ή θα ενοχλεί τους άλλους. Αψυχο­λόγητη και ανεδαφική είναι καί ή απαίτη­ση μερικών γονέων για προσευχή πολύω­ρη του παιδιού τους. Όλα πρέπει να αρχί­σουν με ένα σύστημα καί με μια μέθοδο. Ό Κύριος μας, όταν μιλούσε στους άπλοικούς Ιουδαίους, χρησιμοποιούσε απλά παραδείγματα από τη φυσική ζωή, πού τους ήταν προσιτά. ΟΙ παραβολές ήταν μια παραχώρηση του προς την άπλοικότητα των ακροατών του. Αυτό ήταν το μέτρο της συνέσεως. Καί έτσι πρέπει να φέρο­νται όσοι παιδαγωγοΰν ανθρώπους. Για να μάθει κανείς κολύμπι, δεν πηγαίνει άπ' ευθείας στα βαθειά νερά. Αρχίζει από τα ρηχά καί προχωρεί σιγά-σιγά. Στό παιδί μας θα δώσουμε την πνευμα­τική τροφή πού μπορεί να αφομοιώσει, χωρίς υπερβολές. Παιδιά πού μπήκαν απότομα στα βαθιά νερά της πνευματικό­τητας καί στίς αύστηρότητες των μεγά­λων, αντέδρασαν απότομα καί «κλώτση­σαν» ό,τι μέχρι τότε είχαν κατορθώσει. Κι όταν μεγάλωσαν, έγιναν αντίθετοι, πετώ­ντας μακρυά κάθε δεσμό με την πίστη. Μια αψυχολόγητη ενέργεια οδήγησε στην καταστροφή. Μια καλή μητέρα θα αρχίσει από τίς άπλοϊκότερες περί Θεοϋ ιδέες. Θα διδάξει το παιδάκι της τίς ιερές ιστορίες. Καθώς θα περνάνε οί μήνες, τα χρόνια,παράλληλα θα μπορεί να εισάγει το παιδί σε πολυπλοκότερα προβλήματα, να τοϊ εμφυτεύει καθαρότερες ιδέες. Στό θέμα της μελέτης καί της προσευχής δεν θα πά­ρει τα άκρα. Όταν κουράζεται το σώμα ή ή διάνοια, δεν υπάρχει καρποφορία. Δεν θα το ξεχάσει ποτέ αυτό ή καλή μητέρα παιδαγωγός. Καί θα προσπαθήσει, μιλώ­ντας στο παιδί της για το Θεό καί τη θρη­σκεία, να του δώσει ένα κομμάτι από τον εαυτό της. Καί κάτι άλλο. Δεν πρέπει να έχουμε υπερβολικές αξιώσεις καί από την διαγω­γή των παιδιών μας. Δεν μπορούν να εΐναι αλάθητα, θα τα κρίνουμε στα μέτρα των δυνατοτήτων τους. Όταν έμεΐς πέφτουμε σε λάθη, πώς δεν θα πέσουν εκείνα; "Ας είμαστε περισσότερο ρεαλιστές καί ολιγό­τερο υποκριτές. Τύ τέλειο πρέπει να το αναζητούμε πρώτα στον εαυτό μας, κι ύστερα στους άλλους. Όταν μάλιστα οι άλλοι είναι παιδιά, τότε χρειάζεται μεγα­λύτερη ανοχή, περισσότερη προσευχή και αδιάλειπτη προσοχή. "Έτσι θα τους εξα­σφαλίσουμε τη θεία βοήθεια καί θα αξιο­ποιήσουμε τίς πνευματικές τους δυνάμεις, για την καλλιέργεια του χαρακτήρα τους καί την κατάκτηση της αρετής. 
Μακαριστού αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου-Διάλογος με τους γονείς''